In de Trésorcollectie bevinden zich de reisverhalen van Cornelis de Bruyn (1652-1727). De reiziger, graveur, schilder en schrijver gaf meer dan 300 jaar geleden zijn eerste boek uit met de titel: ‘Reizen van Cornelis de Bruyn, door de vermaardste deelen van Klein Asia, de eylanden Scio, Rhodus, Cyprus, Metelino, Stanchio & c. mitsgaders de voornaamste steden van Ægypten, Syrien en Palestina: verrijkt met meer als 200 kopere konstplaaten, vertoonende de beroemdste landschappen, steden, & c. Alles door den autheur selfs na het leven afgetekend’. De laatste zin vertelt ons dat alles naar waarheid is getekend. In het tekst blokje onder het ovaal wordt vermeld: ‘Deeze tekende deez schreef niet anders dan hij zag’.
Portret Cornelis de Bruijn, uit: Bruyn, Cornelis de. Reizen van Cornelis de Bruyn, door de vermaardste deelen van Klein Asia. Delft: Hendrik van Kroonevelt, 1698
Cornelis de Bruijn ging op reis met het besef dat wat hij zag nooit eerder was gezien en opgetekend. Dit bracht hem tot de behoefte om alles wat hij zag vast te leggen op papier. Zo wilde Cornelis ook graag reizen om zijn teken- en schilderkunst te verrijken. Hij rondt in 1674 op 24 jarige leeftijd in Rome zijn opleiding af en reist dan door naar Turkije, een paar Griekse eilanden, Egypte, Palestina, Syrië en Cyprus.
We focussen ons op de aankomst in Aleppo 1683, de stad die al 8000 jaar bestaat en in de 21 eeuw veel verwoestingen heeft ondergaan in de Syrische burgeroorlog. Wat laat Cornelis ons zien op de tekening toen hij Aleppo bezocht en wat schrijft hij in zijn reisverslag hierover? Hij verblijft in Aleppo enige maanden in het huis van de Nederlandse koopman Coenraad Calckberner.
Aleppo, uit: Bruyn, Cornelis de. Reizen van Cornelis de Bruyn, door de vermaardste deelen van Klein Asia. Delft: Hendrik van Kroonevelt, 1698, p. 326. afmetingen: 1051 mm breed en 299 mm hoog (uitgeklapt).
Hij beschrijft dat de stad voor een gedeelte in de vlakte en voor een deel op drie heuvels ligt. Het hoogste punt is het midden van de stad en daar ligt het kasteel, oorspronkelijk uit 1230. Aleppo is zo te zien een grote stad en dat klopt. In 1683 had het 5111 huizen binnen de stadsmuren. Deze hoge stadsmuur met vierkante torens heeft tien poorten. Een rondje om de stad kon men in drie kwartier doen. De huizen zijn van massief steen gebouwd en zijn van boven allemaal plat, aldus Cornelis. Rondom deze platte daken werd een muurtje opgebouwd met in het midden een opening waar men bukkend door heen kon komen. Zo bezocht men elkaar bovenop de huizen. Alles is wat schematisch weergegeven. Verder ziet men vele moskeeën met hun spitse torens.
De tekening is gemaakt door Cornelis vanaf de heuvel ten zuidwesten van de stad. Rechts onder trekt een gedeelte van een karavaan met kamelen en paarden rond. In de vlakte voor de stad oefenen de Turken en Arabieren met hun lansen. De Bruijn was getroffen door ‘il mal d’Aleppo’, een luchtziekte die hem een grote zwerende puist op zijn kin opleverde, die pas na een jaar verdween. Deze prent komt overeen met wat Cornelis de Bruijn zag en schreef, maar de tekening blijft een reconstructie en niet alles en iedereen zal zich zo voor zijn ogen hebben bevonden.
Bronnen:
Bruyn, Cornelis de. Reizen van Cornelis de Bruyn door de vermaardste deelen van Klein Asia, de eylanden Scio, Rhodus, Cyprus, Metelino, Stanchio, &c., mitsgaders de voornaamste steden van Aegypten, Syrien en Palestina. Hendrik van Kroonevelt, 1698, p. 326, 614 -619 https://archive.org/details/gri_33125012277303/page/n9/mode/2up
Bruijn, Cornelis de. Reizen naar Rome Jeruzalem en van Moskou naar Batavia. Allard Pierson museum 1998, p.34
Raymond , Andre. The Population of Aleppo in the Sixteenth and Seventeenth Centuries according to Ottoman Census Documents. In International Journal of Middle East Studies , Nov., 1984, Vol. 16, No. 4 (Nov., 1984), pp. 447-460, p. 457
Bruijn, Cornelis de. Reizen van Cornelis de Bruyn door de vermaardste deelen van Klein Asia, de eylanden Scio, Rhodus, Cyprus, Metelino, Stanchio, &c., mitsgaders de voornaamste steden van Aegypten, Syrien en Palestina. DBNL (2014) https://www.dbnl.org/tekst/bruy004reiz03_01/bruy004reiz03_01_0079.php#1282